10 Ara Gazeteciler Cemiyeti ÖiB Kasım 2019 raporu açıklandı
Bilgin: Haber yazmak suç değildir
Gazeteciler Cemiyeti Başkanı Nazmi Bilgin, soru sormanın, haber yazmanın gazeteciliğin gereği olduğunu, suç olamayacağını söyledi. Bilgin, hapishanedeki gazeteciler sayısında azalma eğilimi devam etmekle birlikte Türkiye’ye yakışır demokratik ülke tablosuna henüz erişilemediğini belirterek, “Yargı reformu olarak hayata geçirilmiş düzenlemeler ile yargıda basın ve ifade özgürlüğü lehine karar birliği sağlanamamış görünüyor. Gazeteciler haberleri gerekçesiyle yargılanmamalı yönündeki çağrımızı yineliyoruz. Keza, sanatçılar, akademisyenler, yazarlar gibi kesimlerden vatandaşlar aleyhine de ifade özgürlüğü kapsamındaki yargılama süreçleri sonlandırılmalı” dedi.
Bilgin, Gazeteciler Cemiyeti Özgürlük için Basın (ÖiB) programı kapsamında Kasım 2019 dönemi raporuna ilişkin yaptığı yazılı açıklamada, Türkiye gündeminde gazetecileri ve toplumsal muhalefeti hedef alan yargılama süreçlerini üzülerek not etmeye devam ettiklerini dile getirdi. Bilgin, ÖİB Kasım ayı raporunda detaylarıyla aktarıldığı üzere Cumhuriyet Davası’nın da aralarında yer aldığı davalarda bazı yerel mahkemelerce haber ve sosyal medya paylaşımları gerekçesiyle gazetecileri suçlu kabul etme yaklaşımından vazgeçilmediğini gördüklerini vurguladı. Bilgin, “Raporda görülebileceği üzere; Cumhuriyet Davası’nda yerel mahkemece bir meslektaşımız haricinde diğerleri açısından mahkumiyet kararlarında direnildiği kayda geçti. Haberleri nedeniyle gazetecilere yönelik ‘örgüt üyesi olmamakla birlikte örgüt propagandası yapmak’ suçlaması yaygınlaştı. Cumhuriyet’in internet eski haber müdürü Atakan Sönmez’e ‘örgüt propagandası yapmamakla birlikte örgüt açıklamalarını haber yapmak’ suçlamasıyla 10 ay hapis cezası verildi. T24 Genel Yayın Yönetmeni Doğan Akın ve BirGün çalışanları Barış İnce, Bülent Yılmaz, Can Uğur ile İbrahim Aydın’a, bir dönem Türkiye’de merak konusu olan ‘Fuat Avni’ adlı Twitter hesabından yapılan paylaşımları haberleştirdikleri için davalar açıldı. Suriye’de Barış Pınarı Harekatı ve ardından güvenli bölge oluşturulması sürecinde yaşananlarla ilgili siyasi tartışmalara ilişkin haber ve sosyal medya paylaşımları da soruşturmalara, gözaltılara gerekçe oldu. Oysa birinci yargı paketindeki düzenlemeyle ‘Haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz’ hükmü getirilerek, bundan böyle terör haberleri nedeniyle gazeteciler hakkında soruşturma ve kovuşturma olmayacağı TBMM görüşmelerinde ifade edilmişti. Bunun yargıya uygulamaya yansımadığını izliyoruz” diye konuştu. Bilgin, Hüriyet’ten Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) üyesi oldukları gerekçesiyle işten çıkarılmış gazeteciler halen kıdem tazminatı ödememesiyle hukukun çiğnendiğini ancak Anayasa Mahkemesi’nin gazeteciler açısından fazla mesai ücretlerine her gün için yüzde 5 faiz uygulanması hükmü iptal etmesiyle gazetecilik mesleği lehine hukuki düzenlemelerden de geri adım atıldığını gördüklerini söyledi.
Kasım ayında Anayasa Mahkemesi’nin bağlayıcı nitelikteki ifade özgürlüğü lehine kararlarına da uyum sağlanmadığına ilişkin de bir tablo ortaya çıktığını kaydeden Bilgin, örneğin ‘Barış için Akademisyenler’ bildirisi imzacısı isimlerden ceza alanlar için yapılan yeniden yargılama talepleriyle ilgili ret kararları alındığına raporda yer verildiğini ifade etti.
Bilgin, ÖİB ekibince Kasım ayında kamuya açık kaynaklardan yapılan derlemeler itibariyle hapisteki gazeteci sayısındaki azalma eğiliminin devam ettiğini belirterek, “Eylül ayında 55’i mahkum, 74’ü gözaltında, toplam 129 gazeteci hapiste iken Ekim ayı sonu itibarıyla 52 hükümlü ve 73’ü gözaltında olmak üzere hapisteki gazeteci sayısı 125’e gerilemişti. Kasım ayı sonu itibarıyla ise hapiste 48’i hükümlü ve 72’si gözaltı veya tutuklu olarak toplam 120 gazeteci bulunmaktaydı. Ay içerisinde bir gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı, dokuz gazeteci hakkında ise dava açıldı, dört gazeteci tutuklandı, dokuz gazeteci farklı sürelerle gözaltına alındı. Kıdemli bir gazeteciyle ilgili olarak yurt dışına çıkış yasağı getirildi. Altı gazeteci serbest bırakıldı, yedi gazeteci beraat etti. Beş gazeteci ise sözlü veya fiziksel şiddete uğradı. Gazetecilere yönelik 47 adli işlem yapıldı. Böylece 2019 yılı başından bu yana hakkında yasal işlem yapılan gazeteci sayısı 319 olarak belirlendi” bilgilerini aktardı. Bilgin, ayrıca “Kasım ayında, 80 kişi ifade özgürlüğünü kullandığı için gözaltına alındı. Bunlardan 19 kişi hakkında dava açıldı, 10’u ise tutuklandı, 23 kişi serbest bırakıldı. Bir kişiye ‘Cumhurbaşkanı’na hakaret suçlamasından hapis cezası verilirken, iki kişi beraat etti. Bir kişi hakkında ise dava açıldı” verilerini de paylaştı.
Medya sektöründe ekonomik olumsuzluk tablosunda maalesef iyileşme görülmediğini de belirten Bilgin, yerel medyada ekonomik gerekçeli kapanma kararlarına her gün yenisi eklenirken, Basın İlan Kurumu (BİK) kaynaklı resmi ilan dağıtımı konusundaki endişelere de henüz çözüm getirilmediğini anımsattı. Eski bakan Cavit Çağlar’ın sahibi bulunduğu ve Bursa medyasında önemli kuruluşlardan olan Olay TV’yi kapattığını kaydeden Bilgin, “Sadece Bursa’daki bu kararla 30 meslektaşımız işsiz kaldı. Sektörde istihdama açısından sıkıntılı tablo sürerken, işsiz gazeteci sayısındaki artış devam etti. Örneğin Texs Medya Grubu bünyesinde yer alan ve yayınına Ağustos’da başlayan TYT Türk kanalı, ekonomik kriz gerekçesiyle canlı yayınlarını sonlandırdı. Bu kurumdan da 80’e yakın medya mensubu işten çıkartıldı ve TYT’nin bir süre bant yayını ile devam edeceği bildirildi. Bu gelişmeler özellikle yerel medyada ağırlaşan ekonomik sorunları bir kez daha gözler önüne serdi. Bu konuda tüm yetkililere yeniden demokratik bir Türkiye için yerelden başlayarak ulusal ölçeğe değin bağımsız yayın çizgisine sahip medya kuruluşlarına yaşam alanı bırakılması gerektiğini hatırlatıyoruz” açıklaması yaptı.
ÖiB Kasım 2019 raporuna ve geçmiş aylara ilişkin raporlara ise, ÖiB_Kasım_2019 ile Gazeteciler Cemiyeti’ne ait www.pressforfreedom.org ve media4democracy.org internet adreslerinden ulaşabilirsiniz.